Malulen emeklilik şartları nelerdir? Kimler malulen emekli olabilir? Nereye nasıl müracat edilir? Malullük sigortasından sağlanan yardımlar nelerdir? Malulen Emeklilik Şartları için Malullük sevk işlemleri nelerdir? Gibi sorulara cevaplar vermeye çalıştık.
40 yıldan fazla zamandır yürürlükte olan malulen emeklilik şartları ‘nın büyük bir bölümü Sosyal Güvenlik Kurumu ‘nun yapmış olduğu değişiklikle kapsamı değişerek genişletildi. Bu yeni düzenlemelere göre; kalp, böbrek, karaciğer nakli yapanların aylıkları kesilmeyecek, şeker hastası olan kişilerin de malulen emeklilik hakları yeni düzenleme ile bu kapsama alındı. Yeni düzenlemeyle organ nakli ve kronik hastalığı olan vatandaşlarda malulen emekli olabilecek. Ayrıca kalıtsal hastalığı olanların da malulen emekli olmaları gündemde.
Kişilerin çalışma gücünün %60 ‘ını yitirdiği sağlık kurullarınca tespit edilir ve iş kazası yada meslek kazası sonucu bunu kaybederse, onay verilmesi halinde malul sayılırlar.
Malullük tespiti yaptırmak için başvuru meslekte kazanma gücünün %60 ını kaybeden kişiler ikametgahının bulunduğu adresteki Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı olarak başvurarak yapılır. Kişinin malul sayılabilmesi için 1800 günlük malul, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini yatırmış olmaları gerekmektedir. Eğer prim gün sayınız eksik ise hizmet borçlandırılması yaparak başvurabilirsiniz.Malulen emekli olabilmek için oluşan borcu kişi ödemek zorundadır.
Malulen Emeklilik Şartları nı yerine getirmek amacıyla malullük sevk işlemi yapılırken nelere dikkat edilmesi gerekenler, sağlık kurulu raporlarının temini için sevk işlemleri , sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü ve sosyal güvenlik merkezlerince yapılır.
Sigortalının ikametgahının bulunduğu bölgede öncelikle; Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma hastanelerine, araştırma hastanesi yok ise, (özel üniversite ve vakıf hastaneleri hariç) üniversite hastanelerine, her ikisi de yok ise Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı asker hastanelerine, bunlardan her hangi biri yoksa Sağlık Bakanlığının tam teşekküllü hastanelerine sevk yapılmaktadır. Sevk yapılan hastanede sigortalının hastalığıyla ilgili branş doktoru olmadığı durumda sevk belgeleri iade edilerek durum sevki yapan birime yazı ile bildirilir ve branş doktoru olan en yakın yetkili hastaneye sevki yapılarak sigortalının rapor alması sağlanır. İşlemlerin pekte kolay olduğunu söyleyemeyiz.
Malulen Emeklilik Şartları hakkında önemli konulardan biride, Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hastanelerin sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek sağlık kurulu raporları ve dayanağı tıbbi belgeler Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde kurulan sağlık kurulları tarafından incelenmesi sonucu, 4/1-(a)(SSK) ve 4/1-(b)(BAĞ-KUR) sigortalıları için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60 ını kaybettiği tespit edilen sigortalılar malul sayılmaktadırlar.Meselenin anayasal içeriğindeki özet kısmı burasıdır.
Esas olan Sosyal Güvenlik Kurumu içinde oluşturulan sağlık kurullarınca yapılan değerlendirme sonucunda verilecek maluliyet oranıdır. İlgili sağlık kurumunca %80 olarak tespit edilen oran kurum sağlık kurullarınca %25-30 olarak değerlendirilebiliyor ve malulen emeklilik talepleri uygun görülmeyip reddediliyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurullarınca verilen kararlara yine Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde kurulan Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz edilerek dosyanın bir kez de bu kurulca değerlendirilmesi talep edilebilir bu kurulun vermiş olduğu kararlar kesindir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu veya Yüksek Sağlık Kurullarınca tespit edilen maluliyet oranlarına gerek sigortalı gerekse işverenler tarafından açılarak karara itiraz edilebilir ve dava sonucuna göre maluliyet oranında artma, azalma, düzeltme veya birleştirme yönünde değişiklikler olabilmektedir.
Malulen Emeklilik Şartları için ilgili Kanunun 26 ncı maddesi gereğince, sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
1) Kanunun 25 inci maddesine göre malul sayılması,
2) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
3)Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması, gerekmektedir.
Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Maluliyet durumunun tespiti için sevk işlemi yapıldığı tarihte sigortalılığını sonlandırması şartı aranmayacaktır. Sigortalılık devam ederken de sigortalı sevk talebinde bulunabilmektedir. Maluliyetine karar verilen sigortalının sigortalılığı aylık bağlanması talebinde bulunduğu tarihte sonlandırılmış olmalı.
Malulen Emeklilik Şartları için gerekli aylığa bağlanmak için 5510 sayılı Kanunun 4/1-(a)(SSK) ve 4/1-(b)(BAĞ-KUR) bentleri kapsamındaki sigortalıların malullük aylığı;
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi talep tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi talep tarihinden sonra ise rapor tarihini,
takip eden ay başından itibaren başlatılır.
Sigortalı, aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik ödeneği almakta ise, malullük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme süresinin sona erdiği günden sonraki ay başlatılır.
Bağlanacak malullük aylığı sigortalının almakta olduğu geçici iş göremezlik ödeneğinden fazla ise aradaki fark, tahsis talep veya rapor tarihine göre belirlenerek malullük aylığı başlangıç tarihinden itibaren verilir.4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların tahsis talep tarihinde prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının bulunması halinde, talepleri reddedilerek borçlarını ödedikten sonra yeniden yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.
Sosyal Güvenlik Kurumu ‘nun yaptığı düzenlemeler ile birlikte kapsam genişledi.Biraz bu kapsamdan bahsetmekte fayda var.
Kronik hastalıkların da dahil edildiği düzenlemeye göre tümkanser hastaları koşulsuz malul kabul edilecek. 21 çeşit hastalıktan emekliye ayrılanlara 971 lira maaş ödenecek.
SGK’dan ağır hastalıklarla boğuşmalarına rağmen emekli olamayanlara ilaç gibi haber geldi. 40 yıldır değiştirilmeyen Maluliyet Yönetmeliği’ni değiştiren SGK, günümüz hastalıkları üzerinde çalışma başlattı. Buna göre SGK birçok hastalığa maluliyet hakkı getirerek emekliliğin önünü açtı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı yönetmelik yürürlüğe girdi. Bakanlığın verilerine göre ‘Haziran 2013’ itibariyle Sosyal Güvenlik Kurumu’nda (SGK) 114 bin 624 sigortalı hasta vatandaşmalulen emekli aylığı alıyor. Ancak yeni yönetmeliğe göre malulen emekliliğin kapsamı genişletilerek 21 çeşit hastalıktan emekliye ayrılabilecek ve 971 lira emeklilik maaşı ödenecek.
Düzenleme eski yönetmeliğe göre malullük başvurusu yapıp reddedilenlere tekrar başvuru yapma hakkı getiriyor. Malulen emekli olabilmek için kişinin çalışma gücünün veya iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını veya tamamını kaybettiği sağlık kurulunca raporlanacak. Ayrıca en az 10 yıldan beri sigortalı olup, toplam bin 800 gün sigorta primi ödenmiş olma şartı da bulunuyor.
Organ nakilli (kemik iliği nakli hariç) hastalara koşulsuz maluliyet verildi.
Böbrek nakli sonrası uygulanan kontrol muayeneleri kaldırıldı.
Diyalize girmeyen kronik böbrek yetmezliği olan hastalara maluliyet hakkı yeni düzenlemeyle kapsama alındı.
Kanser hastaları, tanı konulduğu günden itibaren koşulsuz olarak 18 ay boyunca artık malul kabul edilmektedir. Tedavi süresince maluliyet hakkı da yeni düzenlemeyle verildi. Kan kanseri hastasına tanı konulmasından itibaren 24 ay malul olabilme hakkı verildi.
Tedavisi olmayan ağır elektrolit bozukluklar da listeye eklendi. Kemik iliği naklinden itibaren hastalar 12 ay süreyle malul kabul edildi.
Bazı genetik hastalıklar maluliyet kapsamına alındı.
Otizm gibi yaygın gelişim bozuklukları malul sayılma kriterlerine eklendi.
Yürüyememe, standart toplu taşıma araçlarını kullanamama durumunda sigortalı malul sayılacak.
MS, Parkinson, Alzheimer hastalığı, demans, sara gibi güncel nörolojik hastalıklar kapsama dahil edildi.
Bazı psikolojik hastalıklar maluliyet kriterlerine eklendi.
Kalp yetmezliği gibi güncel ve sık görülen kardiyolojik hastalıklar ile ilgili kriterler ilk kez oluşturuldu.
Sindirim sistemi kanamaları ve pankreatit gibi birçok hastalık maluliyet kapsamına eklenerek malulen emeklilik şartları ‘na dahil edildi
Şeker hastalığına ilişkin maluliyet kapsamı genişletildi, en az 3 organının bozulması artık maluliyet kriteri olarak kabul edilmektedir.
Astım, KOAH, uyku bozuklukları gibi sık görülen solunum sistemi hastalıkları için ilk kez maluliyet kriterleri oluşturuldu.İleri derece ki bu tür rahatsızlıklarda maluliyet kapsamına dahil edildi.Örneğin; Yardımcı solunum cihazını kullanan hastalar bakıma muhtaç olarak kabul edildi.
Verem hastalarına 2 yıl süreyle maluliyet hakkı verildi.
